Lista aktualności Lista aktualności

BEZPIECZNE GRZYBOBRANIE

Co to są grzyby? Jak postępować na grzybobraniu? Jakimi zasadami się kierować, aby zminimalizować ryzyko zatrucia?

Grzyby to jedna z najbardziej niezwykłych grup organizmów, jakie zamieszkują ziemię.  Występują praktycznie w każdym miejscu naszej planety, na obszarach pustynnych, polarnych w morzach i oceanach. Zakłada się, iż 90% różnorodności grzybów jest jeszcze nieznana nauce. Naukowcy twierdzą, że na Ziemi żyje co najmniej 2,2 – 3,8 mln gatunków grzybów, co sprawia, że grzyby są najliczniejszą i najbardziej różnorodną grupą organizmów znanych nauce. Zakłada się, iż 90% różnorodności grzybów jest jeszcze nieznana nauce

Zdjęcie przedstawia koźlarza babkę

Grzyby od zawsze cieszyły się dużym zainteresowaniem wśród ludzi. Traktowane są z jednej strony jako wartościowe uzupełnienie diety, natomiast z drugiej strony wzbudzają obawy ze względu na właściwości trujące niektórych gatunków. W wielu kulturach przypisywano im nietypowe cechy i łączone je z wieloma wierzeniami. Przykładem tego typu praktyk był starożytny Rzym, gdzie wierzono, że trufle powstają pod ziemią na skutek uderzenia pioruna, a zatem pochodzą od gromowładnego Jowisza. na Ziemi żyje co najmniej 2,2 – 3,8 mln gatunków grzybów

Grzyby przez długi czas zaliczane były do roślin. Zarówno badacze starożytni, jak i uczeni nowożytni zaliczali grzyby do roślin. Określane były mianem „mykoflory”. Późniejsze badania wykazały jednak, że grzyby mają niewiele wspólnego z roślinami. Obecnie słowo „mykoflora” zostało zastąpione określeniem „fungia”.  W przeciwieństwie do większości roślin grzyby są organizmami cudzożywnymi, niezdolnymi do asymilacji dwutlenku węgla i fotosyntezy.

Wiele osób postrzega grzyby przez pryzmat ich walorów smakowych oraz związanych z ich zbieraniem aspektów rekreacyjnych. Pod względem przydatności do spożycia można je podzielić na jadalne, niejadalne i trujące.

Wybierając się na grzyby, trzeba się odpowiednio przygotować. Lubimy zbierać grzyby, ale czy aby na pewno wiemy jak to prawidłowo robić?  Pomijając fakt, że potrafimy rozpoznać grzyby jadalne, warto wiedzieć, jak je należy zbierać. Koniec sierpnia i początek września to szczyt sezonu grzybowego

Wilgoć i ciepło powodują, że w lasach zaczynają pojawiać się grzyby. Planując swoją wyprawę na grzyby, dobrze jest przypomnieć sobie gatunki grzybów jadalnych i trujących. Dobrym rozwiązaniem będzie także zabranie ze sobą podręcznego atlasu grzybów, który może być pomocny w przypadku wątpliwości. Następną rzeczą, o której należy pamiętać, wybierając się na grzyby, jest zabranie ze sobą najlepiej wiklinowego koszyka i nożyka do oczyszczania grzybów. Grzyby zbieramy tak, aby nie uszkodzić grzybni, następnie przykrywamy to miejsce ściółką, żeby grzybnia nie wysychała.

Zdjęcie przedstawia las liściasty oraz kosze wiklinowe z grzybamiPrzeciętny grzybiarz w naszym kraju zbiera zaledwie kilka gatunków grzybów

Przeciętny grzybiarz w naszym kraju zbiera zaledwie kilka, w najlepszym przypadku kilkanaście gatunków grzybów. Zainteresowanie grzybiarzy koncentruje się tylko na kilku gatunkach zazwyczaj ze względu na tradycje: prawdziwki, podgrzybki, koźlarze, kurki i maślaki są powszechnie znane i zbierane na terenie całego kraju. Zbieranie tylko znanych gatunków grzybów eliminuje ryzyko zatrucia, co niewątpliwie wpływa na zawężenie grupy zbieranych gatunków. 

A gdzie zbierać grzyby? Pamiętać należy, aby nie zbierać grzybów w lasach, które są pod ochroną.   

- borowik szlachetny, czyli tak zwany prawdziwek rośnie przeważnie w lasach iglastych pod sosnami i świerkami w drzewostanach średniowiekowych. Występuje pojedynczo lub w niewielkich grupkach. Jest uznawany za najcenniejszy oraz najsmaczniejszy gatunek grzyba jadalnego.  Jako ciekawostkę można dodać, że borowik szlachetny często występuje razem z dwoma gatunkami muchomorów: czerwieniejącym i twardym. Podczas grzybobrania obecność owocników tych grzybów może świadczyć o obecności grzybni borowika. 

- podgrzybki można spotkać praktycznie wszędzie. Występują w lasach sosnowych, liściastych i mieszanych. Zwykle wyrastają w mchu, często rosną w licznych grupach. Kapelusz podgrzybka osiąga średnicę 15 cm, często przyklejają się do niego fragmenty suchy liści i igliwia. Zdarza się, że jest uszkodzony przez ślimaki i owady. Hymenofor po dotknięciu przybiera sinoniebieską barwę. Podgrzybki są bardzo smaczne, powszechnie znane i zbierane przez grzybiarzy. W podgrzybkach znajduje się wiele nienasyconych kwasów tłuszczowych, zawierają także błonnik. W Rosji, na Białorusi i Ukrainie podgrzybek brunatny jest często nazywany „grzybem polskim”   

- koźlarze  zwane są także kozakami, najczęściej można je znaleźć pod brzozami, ale rosną także pod topolami, osikami i grabami. Występują też na łąkach, obrzeżach lasów i w zagajnikach. Średnica kapelusza może osiągać nawet 20 cm. Powierzchnia trzonu koźlarza pokryta jest charakterystycznymi czarnymi kosmkami.  Czy wiecie, że koźlarze można uprawiać w ogrodzie? Żeby uprawa koźlarzy w ogrodzie przyniosła oczekiwane efekty, musimy mieć w nim młode brzozy, następnie zakupić specjalne szczepionki grzybni i umieścić w dołkach wykopanych pod koronami drzew.     

- maślaki rosną w trawach, lasach iglastych, młodnikach sosnowych. Najczęściej pojawiają się w gromadzie. Pojawiają się od końca maja do jesieni. Jest to bardzo pospolity grzyb, chętnie zbierany. Uznawany za jeden z najsmaczniejszych gatunków krajowych. Ma delikatny smak i jest lekkostrawny. Podczas zbierania maślaków trzeba pamiętać, że zgodnie z ustawą o lasach – zabrania się wchodzenia do upraw i młodników o wysokości do 4 m.       

- kurka, czyli pieprznik jadalny zwany także gąską preferuje siedliska borowe, najczęściej występuje pod sosną, świerkiem, dębem i grabem. Młode owocniki są guzikowate, starsze natomiast lejkowate. Ich barwa jest zmienna od bladożółtej do intensywnie pomarańczowej. Grzyb ten jest powszechnie znany i często zbierany jednak należy pamiętać, że jest ciężkostrawny. Kurka jest często mylona z lisówką pomarańczową zwaną nawet czasami „fałszywą kurką”. Ewentualna pomyłka może obniżyć walory smakowe potrawy, natomiast nie zagraża zdrowiu.   

Zdjęcie przedstawia różne gatunki grzybówna grzybobraniu należy zachować szczególną ostrożność

Bez względu na to, czy jesteśmy początkującymi, czy doświadczonymi grzybiarzami zawsze istnieje ryzyko zebrania trującego grzyba. Tak więc na grzybobraniu należy zachować szczególną ostrożność. Jeżeli jesteśmy początkującymi grzybiarzami, najbezpieczniej jest zbierać grzyby o rurkowym hymenoforze kapelusza, a unikać grzybów blaszkowych. Wśród gatunków grzybów rosnących w naszym kraju, które pod kapeluszem mają rurki, niewiele jest niejadalnych lub takich, które mogą spowodować zatrucia.

W razie wątpliwości co do zebranych okazów grzybów zawsze można skorzystać z opinii grzyboznawcy w powiatowej stacji sanitarno-epidemiologicznej.