Asset Publisher
HISTORIA NADLEŚNICTWA KONIN
Lasy obecnego Nadleśnictwa Konin należały przed rokiem 1939 do kilku majątków, a niewielkie powierzchnie były własnością chłopską.
Historia obecnej flory nadleśnictwa z ekosystemami leśnymi jest stosunkowo młoda. Historia obecnej flory nadleśnictwa z ekosystemami leśnymi jest stosunkowo młoda Początków jej należy szukać przed około 12 000 lat, kiedy obszar ten został uwolniony od czaszy lodowca i wróciła z południa na ten obszar tundra (K. Konieczny, 1986). Była to tundra o charakterze lasostepu, z licznymi gatunkami zimnego stepu ostnicowego, z dużą ilością wierzb, z małymi skupieniami brzóz i sosen (9000 – 7000 lat p.n.e.). W miarę stopniowego ocieplania się klimatu drobne skupienia brzóz i sosen zaczęły się zwierać.
Okres preborealnym (8000 – 7000 lat p.n.e.)
W okresie preborealnym (8000 – 7000 lat p.n.e.) dominującą rolę na tym terenie odgrywały lasy brzozowe, a później brzozowo-sosnowe. Licznie występowały również wierzby. Przy końcu tego okresu pojawiły się pierwsze drzewa ciepłolubne jak wiąz i olsza.
W początkowym okresie holocenu na obszarze tym szybko rozprzestrzeniła się sosna (Pinus) – stała się ona drzewem dominującym w miejscach suchych i na świeżo uformowanych wydmach. Lasy sosnowe były mało zwarte, z dużym udziałem wrzosowatych (Ericaceae) w runie.
W okresie borealnym (7000 – 4000 lat p.n.e.) klimat uległ dalszemu ociepleniu, a następnie zwilgotnieniu. Stopień lesistości wzrastał sukcesywnie. Na omawianym obszarze panowały początkowo nadal lasy sosnowo-brzozowe, a leszczyna rosła w znacznej ilości. Od połowy tego okresu sosna uzyskała znaczną przewagę nad brzozą. Pod koniec tego okresu wzrósł udział olszy, wędrującej podmokłymi dolinami rzek oraz innych gatunków ciepłolubnych, głownie wiązu oraz lipy i dębu. W niewielkiej ilości pojawił się również jesion.
W okresie atlantyckim (4000 – 3000 lat p.n.e.) zapanowały najkorzystniejsze w holocenie warunki termiczne i wilgotnościowe. To optimum klimatyczne wywołało dalsze zmiany w składzie i rozprzestrzenianiu się lasów oraz przesunięcie granic zasięgu niektórych gatunków, np. leszczyny daleko na północ w porównaniu z obecnym stanem. Na całym obszarze zaznaczyło się ustępowanie zbiorowisk brzozowo-sosnowych na korzyść mieszanych lasów dębowych i olsów. Jednak, na ubogich glebach piaszczystych i na torfowiskach, sosna utrzymała swą przewagę. Zasobniejsze tereny piaszczyste porastał las, w skład którego, obok sosny, wchodziły dąb, brzoza i lipa (Tilia). Na żyźniejszych siedliskach ustalił się mieszany las liściasty z wiązem, jesionem (Fraxinus), dębem i lipą. Wilgotne tereny wzdłuż rzek i jezior zajęte były przez fitocenozy łęgowe z jesionem, olszą i wiązem. W tym okresie pojawiły się rośliny synantropijne, jak babka, szczaw i inne oraz użytkowe np. zboża i tatarka. Wskazuje to nie tylko na obecność plemion koczowniczych, ale również na obecność człowieka osiadłego zajmującego się rolnictwem. Pierwsze plemiona rolnicze przybyły do Polski już na początku neolitu (4000 lat p.n.e.) z południa. Od początku okresu atlantyckiego zaznaczył się wyraźny wpływ człowieka na lasy. Ówcześni mieszkańcy tego terenu zajmowali się myślistwem i rybołówstwem, co nie wpływało jednak w sposób ujemny na ówczesny stan lasów. Na okres atlantycki, odznaczający się przede wszystkim panowaniem drzew ciepłolubnych, przypada najbujniejszy rozwój lasów, które pokrywały w tym czasie największą powierzchnię, także opisywanego obiektu.
W okresie subborealnym (3000 – 1000 lat p.n.e.), mającym cechy okresu przejściowego, rozpoczęło się przypuszczalnie oziębienie klimatu oraz początkowo zmniejszenie, a następnie wzrost jego wilgotności. Po okresie optimum klimatycznego wraz ze zmianą klimatu nasilił się proces ługowania gleb. Ubożenie siedlisk spowodowało stopniową regresję lipy i jesionu w zbiorowiskach leśnych. Wyraźny spadek udziału wiązu w tych zbiorowiskach nastąpił już ok. 5000 lat p.n.e. Zmiany w składzie mieszanego lasu liściastego spowodowane były nie tylko ubożeniem warunków edaficznych. W dużej mierze przyczyniła się do tego także gospodarcza działalność człowieka, który w pierwszej kolejności niszczył lasy rosnące na lepszych glebach. Pod koniec tego okresu rozprzestrzenił się buk i dotarł do wschodniej granicy swego zasięgu.
Okres subatlantycki (1000 lat p.n.e. do czasów obecnych) odznacza się dalszym wzrostem wilgotności, zapoczątkowanym już przy końcu okresu subborealnego oraz stopniowym oziębieniem się klimatu. Przemiany klimatu zahamowały dalsze rozprzestrzenianie się niektórych gatunków drzew, a nawet spowodowały w końcowej fazie zmniejszenie się ich zasięgu, jak to miało miejsce np. w przypadku cisa. Buk uformował wówczas czyste lasy bukowe lub wchodził jako domieszka do grądów, w których wzrastał nadal udział grabu. Bory sosnowe i mieszane utrzymały swój stan posiadania. W ostatnim okresie holocenu nastąpił stopniowy zanik występowania olszy i leszczyny. Było to z pewnością spowodowane spadkiem wilgotności klimatu i związanym z tym obniżeniem poziomu wód w jeziorach. Przemiany jakie nastąpiły w ostatnich 1500 latach, a szczególnie w ostatnich stuleciach spowodowane zostały wpływami działalności człowieka. Przemiany te charakteryzuje szybkie zmniejszenie się udziału drzew liściastych, głownie na korzyść sosny. Coraz intensywniej rozwijające się osadnictwo przyczyniło się do całkowitego zaniku naturalnych zbiorowisk leśnych. W opisywanym obszarze dominującym gatunkiem lasotwórczym została sosna, która jako gatunek pionierski, bardzo łatwo osiedlający się na pogorzeliskach, zajmowała siedliska zajęte uprzednio przez grądy i dąbrowy.
O obecnym wyglądzie lasów zadecydowało prowadzone do końca XVIII wieku zalesianie i odnawianie monokulturami sosnowymi. Na sąsiadujących z kompleksami leśnymi terenach o lepszych warunkach glebowych, zbiorowiska leśne nie uległy odtworzeniu, ponieważ na miejscach wykarczowanych lasów powstawały łąki i pola uprawne. Badania archeologiczne wskazują, że wpływ człowieka na środowisko naturalne w omawianym terenie do epoki brązu był nieznany. Działalność człowieka musiała zatem polegać głownie na myślistwie, zbieractwie i rybołowstwie. Dowodzi to tak zwanego „długiego trwania” kultur mezolitycznych. Do kolonizacji neolitycznej tego terenu doszło bardzo późno i tylko na niewielkim obszarze wysoczyzn morenowych. Podstawą gospodarki była hodowla. Uprawa roli nabrała większego znaczenia na początku epoki żelaza, a jej znaczny rozwój nastąpił dopiero w okresie rzymskim.
Na krajobrazie wczesnofeudalnym wywarła już swe piętno działalność człowieka gospodarującego od kilku tysięcy lat. W szczególności rozwój uprawy roli spowodował poważne zmiany w pierwotnej szacie leśnej, skutkiem tego na geograficzne oblicze tych ziem we wczesnym średniowieczu składało się kilka podstawowych formacji krajobrazowych, nie odgraniczonych od siebie, ale przechodzących niejednokrotnie jedna w drugą. Oprócz wspomnianych, nielicznych terenów pozbawionych szaty leśnej z przyczyn naturalnych, można było wyróżnić dwa podstawowe krajobrazy: leśno-polny i puszczański. Częste były krajobrazy formacji leśno-polnej, gdzie osiedla rolnicze występowały jako wyspy rożnej wielkości wśród otaczających lasów. Znacznie większe były w tym regionie obszary pokryte zwartym lasem, pozbawione stałego osadnictwa rolniczego. Obejmowały one grzbiet moreny czołowej i przyległe do niej powierzchnie sandrów, aż po silnie zabagnione doliny Warty i Noteci. W dobie średniowiecza tereny te były bardziej wilgotne niż w czasach obecnych. Przez puszcze przedzierały się krętymi korytami nieuregulowane rzeki. Obszary leśne obfitowały w jeziora, jeziorka i stawy, których znaczna część miała później zniknąć czy wyschnąć pod wpływem procesów zamulania i obniżania się poziomu wód gruntowych. Znacznie większe obszary zajmowały mokradła i torfowiska.
Zapotrzebowanie na drewno dębowe jako budulec, jaworowe i lipowe do sprzętów kołodziejskich, narażało te gatunki na wzmożony wyrąb. Rozwijająca się w późniejszym średniowieczu hodowla owiec i bydła powodowała szczególne zagrożenie gatunków liściastych, gdyż stada pasące się w lesie zgryzały ich młode pędy, pozostawiając nietknięte drzewka iglaste. Przenikanie osadnictwa w głąb puszcz powodowało coraz częstsze pożary lasów. Doprowadziły one do poważnych zmian w składzie drzewostanów, gdyż na pogorzeliskach szerzyły się przede wszystkim gatunki drzew o szybkim przyroście i dalekim zasięgu wysiewu jak brzoza, osika i sosna. Równolegle z poszerzaniem istniejących osad kosztem lasów, rozwijała się na szeroką skalę akcja zakładania nowych wsi na karczunkach. U schyłku XVIII wieku i w pierwszej połowie wieku XIX nastąpiło wyraźne zmniejszenie się powierzchni lasów liściastych (szczególnie lasów dębowych) przy jednoczesnym wzroście obszaru lasów iglastych. Na zmniejszenie się powierzchni lasów liściastych na rzecz lasów iglastych wpłynęły również prace odwadniające.
Lasy obecnego Nadleśnictwa Konin należały przed rokiem 1939 do kilku majątków, a niewielkie powierzchnie były własnością chłopską. Z materiałów archiwalnych wynika, że wszystkie lasy majątkowe miały plany gospodarcze i prowadziły przynajmniej w założeniu gospodarkę planową. Każdy majątek dzielił swoje lasy na obręby. Wiek wyrębu wynosił dla sosny 80-90 lat, dla dębu 160 lat, a dla olszy 40 lat. Etaty wyliczano dla każdego obrębu osobno i opierano się na etacie powierzchniowym. Użytkowanie odbywało się zrębami o szerokości 50-80 metrów (w drzewostanach liściastych szerokość pasów była obojętna), z kierunkami posuwania się z cięciami od wschodu ku zachodowi w drzewostanach iglastych i od południowego zachodu ku północnemu wschodowi w liściastych „w celu ochrony odrośli przed mroźnymi wiatrami”.
W okresie okupacji prawie wszystkie lasy majątkowe znalazły się pod przymusowym zarządem okupanta. Zaczęto prowadzić gospodarkę rabunkową. Wyrąbano zrębami zupełnymi często na dużej powierzchni około 420 ha lasów. Cały szereg drzewostanów został przerzedzony przez nadmiernie prowadzone trzebieże.
Po roku 1945 utworzono nadleśnictwa: Sompolno i Kazimierz Biskupi. W skład nadleśnictw weszły przede wszystkim lasy majątkowe i w mniejszej części lasy chłopskie. Nadleśnictwo Sompolno objęło swoim zasięgiem następujące uroczyska: Dąbrowa, Sycew, Słonawy, Racięcice, Tokary-Licheń, część Krzyżka, Rożopole, Piotrkowice, Mikorzyn, Kępa, część Wąsosze, Dąbrówka, Podlodownia, Rudzica, Pod Sulankami, Niesłusz o łącznej powierzchni niespełna 4 500 ha.
W roku 1946 Nadleśnictwo Sompolno zostało objęte prowizorycznym planem urządzania lasu, wykonanym przez Oddział Urządzania Lasu OZLP w Łodzi. Na lata 1946/47 − 55/56 opracowano operat prowizorycznego urządzania lasu, ustalający zadania gospodarcze. Do wyrębu przeznaczono przede wszystkim drzewostany negatywne oraz rębne, ponadto drzewostany brzozowe na siedliskach olszowych.
Po okresie obowiązywania prowizorycznego planu urządzania lasu opracowano plan definitywnego urządzania lasu na okres od 1.X. 1958 do 30 IX. 1968 roku. Prace te zostały wykonane przez Biuro Urządzania i Pomiaru Lasu w Poznaniu, natomiast prace geodezyjne zostały wykonane w 1957 roku przez Okręgowe Przedsiębiorstwo Miernicze w Łodzi.
W okresie od 1946 do 1958 roku nastąpił wzrost ogólnej powierzchni nadleśnictwa o ponad 450 ha, w wyniku przyłączenia uroczysk Przystronie, części Osiek-Lipiny, Krzyżka i części Wąsosze. Większość przejętych gruntów stanowiły nieużytki.
Od 1.X.1968 roku Nadleśnictwo Sompolno zostało rozwiązane jako samodzielna jednostka administracyjna.
Od 1945 roku zaczęło funkcjonować nadleśnictwo Kazimierz Biskupi utworzone z upaństwionych lasów. Do 1949 roku zalesiono około 350 ha gruntów rolnych, często najsłabszych klas. Powierzchnia nadleśnictwa wg prowizorycznego planu urządzania lasu w 1949 roku wynosiła 5 516,50 ha.
Od 1953 roku na terenie nadleśnictwa Kazimierz Biskupi zaczęły się roboty inwestycyjne związane z budową kopalni odkrywkowej węgla brunatnego i później elektrowni, w związku z czym miały miejsce masowe wylesienia.
W 1965 roku przeprowadzono definitywne urządzanie lasu. W ramach reorganizacji lasów państwowych z dniem 1.X.1968 r. rozwiązano nadleśnictwo Kazimierz Biskupi.
W miejsce wcześniejszego Nadleśnictwa Kazimierz Biskupi i Nadleśnictwa Sompolno utworzono Nadleśnictwo Konin, gdzie byłe nadleśnictwa w randze obrębów nazwano Konin I i Konin II.
Po roku 1975 w wyniku zmian administracyjnych w całym kraju (m.in. utworzono województwo konińskie) do Nadleśnictwa Konin przyłączono niektóre tereny z nadleśnictw: Grodziec i Boniewo. Z Boniewa dołączone zostały uroczyska: Józefowo, Goczki, Zaryń, Mąkoszyn, Synogać, Belno, Wierzbinek, Suchy Las, Ośno, Racięcin. Z Nadleśnictwa Grodziec przyłączono uroczyska: Żychlin, Brzeźno, Potażniki, Burbony, Rumin, Sławsk, Święcica, Zakrzewek, Zastruże, Jozefowo, Grabienice.