Asset Publisher Asset Publisher

„Jarzębina niby pospolita”

Jarząb pospolity, jarzębina, jarząb zwyczajny, Sorbus aucuparia – jest to gatunek rośliny wieloletniej (osiąga wiek nawet 100 lat) należący do rodziny różowatych. Występuje w Europie, południowo-zachodniej Azji, zachodniej Syberii.

Jarząb pospolity, to piękne drzewo znane powszechnie jako jarzębina, występuje na całym obszarze naszego kraju. W zaroślach, nad rzekami, w lasach i górach. Jest chętnie sadzone w parkach, skwerach miejskich, przy drogach i ogrodach. W celach ozdobnych sadzi się  jarząb mączny  - Sorbus aria oraz jarząb szwedzki – Sorbus scandia, który na stanowiskach dzikich znajduje się pod ścisłą ochroną gatunkową.

Zdjęcie przedstawia jarząb pospolity na tle lasu

Jarząb pospolity występuje na całym obszarze naszego kraju

Liście jarzębu są nieparzysto-pierzaste, złożone z 9–15 listków, pojedynczo piłkowanych.

Kwiaty zebrane w baldachy, kielich 5-działkowy, korona złożona z pięciu okrągławych, białych lub nieco żółtawych płatków. Kwitnie w maju i w czerwcu, a jego kwiaty wydzielają dość charakterystyczny zapach gorzkich migdałów. Kwiaty mają działanie przeciwgorączkowe, przeciwzapalne, moczopędne, przeciwalergiczne, rozkurczowe i uspokajające.

Owoce jarzębiny są kuliste, typu jabłka (jabłczak), pomarańczowe, czerwone, cierpkie i gorzkie, pojawiają się od lipca do października. Mają długość 7–9 mm. Owoce jarzębiny zawierają m.in. kwasy organiczne, garbniki, beta-karoten, witaminę C, sacharozę i glukozę. Działają bakteriobójczo, żółciopędnie i moczopędnie. Spożyte w dużych ilościach działają przeczyszczająco. Owoce jarzębiny, są przysmakiem wielu ptaków m.in. drozdów, gili i jemiołuszek, które to przyczyniają się do rozsiewania nasion, roznosząc je na znaczne odległości. Zwierzęta leśne takie jak sarny, jelenie, wiewiórki i dziki, również mają je w swoim jadłospisie.

Zdjęcie przedstawia owoce jarzębu pospolitego

Drzewo dorastające do 15 metrów wysokości i średnicy 40 cmDrzewo dorastające do 15 metrów wysokości i średnicy 40 cm o gładkiej i jasnej korze błyszczącej, w późniejszym wieku spękanej. Drewno bardzo podobne do drewna gruszy, średnio ciężkie, średnio twarde, nadzwyczaj trudno łupliwe. Drewno jarzębu najczęściej stosowane jest do produkcji oklein i okładzin. Poza tym, spotkać można także meble jarzębinowe i wykonane z tego drewna parkiety. Stosunkowo dobrze sprawdza się w rzemiośle artystycznym – szczególnie cenią je rzeźbiarze. Jest też doskonałym surowcem do produkcji celulozy i płyt meblowych. Dla kreatywnych stanowi doskonały materiał ozdobny.

Zdjęcie przedstawia jarząb pospolity w wazonie

Łacińska nazwa rośliny w dosłownym tłumaczeniu oznacza jarzębina – łowiąca ptaki

Łacińska nazwa rośliny w dosłownym tłumaczeniu oznacza jarzębina – łowiąca ptaki. Dawniej bowiem ptasznicy używali jej owoców za przynętę w swoich pułapkach. Jarzębina to znana i ceniona od wieków roślina lecznicza. Surowcem są liście i kwiaty zbierane w początkowym okresie kwitnienia oraz owoce, kiedy są już całkowicie dojrzałe.

 

Dla miłośników przetworów z jarzębiny mam kilka przepisów zaczerpniętych z książki Małgorzaty Kalemby – Drożdż pt. „Smakowite drzewa”

Konfitura z jarzębiny:

500 g owoców jarzębiny

400 g nierafinowanego cukru lub miodu

½ szklanki wody

 

Konfitura jabłkowa z jarzębiną:

300g owoców jarzębu

700 g jabłek (lub gruszek)

300g nierafinowanego cukru

¼ szklanki wody

Cynamon

Goździki

Gałka muszkatołowa

1 kieliszek whisky lub brandy (opcjonalnie)

 

Kandyzowana jarzębina :

1 szklanka cukru

1 cytryna

Kilka goździków

Kawałek cynamonu

1 laska wanilii

1 szklanka owoców jarzębiny

UWAGA! Surowe owoce zawierają kwas parasorbinowy, który jest trujący dla człowieka, dlatego nie spożywamy ich na surowo! By rozłożyć lekko trujący kwas parasorbinowy trzeba ją poddać  suszeniu, przemrozić lub zagotować.

Życzę smacznego!