Celem kontroli występowania brudnicy mniszki – Lymantria monacha (L.) jest ocena stopnia zagrożenia drzewostanów iglastych i mieszanych z przewagą gatunków iglastych w wieku powyżej 20 lat.

Brudnica mniszka Lymantria monacha (Linnaeus, 1758) to motyl z rodziny brudnicowate (Lymantridae). Polifag. Młode gąsienice, po wylęgu przebywają przez kilka dni w tzw. lusterku. Potem wędrują w korony drzew, gdzie ogryzają aparat asymilacyjny, ale także kwiatostany sosny i pączki na gatunkach liściastych. Przepoczwarczenie odbywa się w koronach drzew lub przy pniach w bardzo luźnym oprzędzie. Jeden z najgroźniejszych szkodników pierwotnych, sprawca największej gradacji w Polsce w XX w. (źródło: https://www.encyklopedialesna.pl/haslo/brudnica-mniszka/) Podstawą opracowania prognozy zagrożenia jest liczba samic zaobserwowanych na drzewach

Podstawą opracowania prognozy zagrożenia jest liczba samic zaobserwowanych na drzewach. Do przeglądu i oceny zagrożenia drzewostanów przystępuje się w okresie kulminacji lotu samic, którą ustala się na podstawie kontroli i analizy odłowu samców do pułapek feromonowych.

Pułapki feromonowe do odłowu samców brudnicy mniszki wywiesza się corocznie na przełomie czerwca i lipca w stałych miejscach, na wysokości ponad 2 m nad powierzchnią gruntu.

Od początku II dekady lipca liczenie samców schwytanych do pułapek feromonowych wykonuje się dwa razy w tygodniu, a po kulminacji rójki, przypadającej na przełom lipca i sierpnia co około 10 dni, do zakończenia lotu motyli.

Po ustaleniu terminu kulminacji lotu samic wykonuje się ocenę ich liczebności a w przypadku rójki rozciągniętej w czasie, bez wyraźnej kulminacji, rejestrację liczby samic brudnicy mniszki należy powtórzyć.

W pierwszej kolejności wykonuje się przegląd tych adresów leśnych, w których rok wcześniej stwierdzono zagęszczenie populacji szkodnika. Następne obserwacje wykonuje się w miejscach, w których podczas bieżącej działalności gospodarczej stwierdzono obecność szkodnika (gąsienic, poczwarek, motyli). Podczas tych przeglądów szczególnie dokładnie sprawdza się ogniska gradacyjne udokumentowane w poprzednich latach.

W przypadku zaobserwowania samic siedzących na drzewach w którymś z wymienionych miejsc obserwacjami obejmuje się również oddziały sąsiadujące.

Na podstawie danych uzyskanych poprzez jednorazowe zarejestrowanie liczby samic siedzących na drzewach w okresie kulminacji rójki, metodą dwudziestu drzew lub metodą transektu (wyboru metody dokonuje miejscowy terytorialnie Zespół Ochrony Lasu w porozumieniu z Regionalną Dyrekcją Lasów Państwowych) Zespół Ochrony Lasu określa zagrożenie dla danego drzewostanu, posługując się odpowiednimi tabelami. Metody służące do jednorazowego zarejestrowana liczby samic to metoda dwudziestu drzew lub metoda transektu

Metody służące do jednorazowego zarejestrowana liczby samic siedzących na drzewach w okresie kulminacji rójki polegają na:

a) metoda dwudziestu drzew: obserwator wykonujący przegląd drzewostanu idzie najpierw liniami podziału powierzchniowego. W poszczególnych pododdziałach uważnie ogląda drzewa po swojej lewej i prawej stronie. Po zauważeniu siedzących na drzewie samic motyli od tego miejsca kontroluje dwadzieścia kolejnych drzew. Dziesięć drzew powinno być zlokalizowanych wzdłuż brzegu drzewostanu, następnie dziesięć – wzdłuż prostopadłej do brzegu linii, skierowanej w głąb drzewostanu. Liczbę samic na poszczególnych dziesięciu drzewach z obrzeża i z głębi drzewostanu danego adresu leśnego zapisuje się w odpowiednim formularzu. Jeśli w danym adresie leśnym zaobserwowano więcej miejsc występowania motyli, w formularzu odnotowuje się jedno z nich o większym zagrożeniu, aby najlepiej określić stopień zagrożenia dla drzewostanów.

b) metoda transektu: polega na liczeniu samic brudnicy mniszki na 10 kolejno wybranych drzewach w miejscu o największym zagęszczeniu populacji, zlokalizowanym podczas jednorazowego przejścia przez adresy leśne wzdłuż transektu. Wyniki obserwacji wpisuje się do odpowiedniego formularza. stopień defoliacji koron określa się w czterostopniowej skali

W trakcie przeglądu drzewostanów w celu zarejestrowania liczby samic siedzących na drzewach określa się również stopień defoliacji koron, który określa się w czterostopniowej skali (1 – żer słaby (defoliacja 11–30%), 2 – żer średni (defoliacja 31–60%), 3 – żer silny (defoliacja 61–90%), 4 – żer bardzo silny (defoliacja powyżej 90%)).